Renowacja pomnika w Wieleniu: oświadczenie w sprawie rozpowszechniania nieprawdziwych informacji

Oto treść oświadczenia Urzędu Miejskiego w Wieleniu z dnia 28 listopada 2025 r. w sprawie Pomnika Wdzięczności w Wieleniu.

Szanowni Państwo.

Po ponad 100 latach, samorząd wieleński przystąpił do renowacji Pomnika na podstawie opracowanej i zatwierdzonej dokumentacji opartej o pierwsze dokumenty projektowe z 1926 r. Pierwszy  projekt nie został nigdy wykonany całościowo ze względu na koszty i dostępność szlachetnych materiałów. W 1926 r. zakupiono odlew cementowej figury Matki Boskiej z Lourdes, który w tamtych czasach był na rynku powszechnie dostępny, wybudowano Pomnik w ciągu 2 miesięcy z materiałów, które można było zakupić w obrębie miasta w oparciu o środki zebrane wśród mieszkańców Ziemi Wieleńskiej, tj. głównie Wielenia, Drawska, Pęckowa oraz uzyskane finanse z wieleńskiego Magistratu.

Po II wojnie światowej zniszczony Pomnik został odbudowany w oparciu o zapamiętany jego wizerunek, lecz nie o pierwotną dokumentację. Tym samym  został on obniżony o ok. 80 cm., całkowicie wymieniony został dolny cokół, pomnik został pozbawiony oryginalnych dekoracyjnych gzymsów i napisu, orła na przedniej ścianie, a umieszczona na szczycie cokołu figura prawdopodobnie została zakupiona po II wojnie światowej, co potwierdzają relacje świadków (brak dokładnych danych). Zatem powstała całość miała zaburzone proporcje i znacząco odbiegała od wersji przedwojennej.

Obserwując od lat niszczejący cokół wraz z figurą, Gmina Wieleń zwróciła się do właściciela gruntu i Pomnika, tj. Parafii  pw. Wniebowzięcia Matki Bożej i św. Michała w Wieleniu, o użyczenie tego terenu w celu przywrócenia jego historycznego obrazu zgodnego z pierwotną dokumentacją oraz przysięgą złożoną w Paryżu w 1920 r. przez ojców powrotu Ziemi Wieleńskiej do Macierzy. Umowa użyczenia została podpisana z Parafią w 2018 r. na okres 15 lat. Od tego momentu Gmina mogła ubiegać się o pozyskanie funduszy zewnętrznych.

Pierwsze dofinansowanie uzyskano w 2019 r., które zostało zwrócone ze względu na brak jednomyślnej zgody w Radzie Miejskiej w Wieleniu na podjęcie prac przez Gminę. Aktualne drugie dofinansowanie uzyskano w 2025 r. z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Obecnie obowiązująca dokumentacja dotycząca Pomnika oparta została o dokumentację pierwotną pozyskaną przez Muzeum Ziemi Wieleńskiej z Archiwum Państwowego w Pile. Projektant w oparciu o te dane opracował wymaganą, nową dokumentację.

Dokumentacja ta została  sporządzona zgodnie z obowiązującym prawem i posiada wszystkie uzgodnienia i zgody, potwierdzone stosownymi dokumentami, dostępnymi w Urzędzie Miejskim w Wieleniu. Dotychczasowa figura nie została wykonana przez rzeźbiarza i nie jest zabytkiem kultury w rozumieniu prawa. Aktualnie wykonywana jest przez artystę rzeźbiarza nowa figura Matki Boskiej z Lourdes w jasnym granicie strzegomskim wg wzoru i wysokości zdemontowanej figury. Zostanie ona zamontowana na szczycie nowego cokołu.

Sporządzona dokumentacja już uwzględniła wielowariantowe podejście do prac (remont lub odtworzenie) z uwagi na zły stan techniczny obiektu oraz brak powojennej dokumentacji budowlanej dotyczącej struktury całej bryły.

Podczas demontażu Pomnika okazało się, że ściany postumentu stanowiły skorupę o grubości od kilku do kilkunastu centymetrów, a wnętrze wypełnione było kamieniami polnymi, co nie gwarantowało zarówno utrzymania nowej konstrukcji związanej z wysmukleniem i podwyższeniem cokołu, jak i ciężaru okładzin granitowych. Zastana sytuacja  groziła katastrofą budowlaną. W tej sytuacji trzeba było  skorzystać z wariantu określonego w dokumentacji jako odtworzenie cokołu.

Stan figury był konsultowany z kilkoma konserwatorami. Żaden z nich nie podjął się jej renowacji. W porozumieniu z Parafią pw. Wniebowzięcia Matki Bożej i św. Michała w Wieleniu, zdemontowana figura została zwrócona właścicielowi terenu.

Podsumowanie

Z uwagi na  upowszechniane w ostatnich dniach w mediach społecznościowych niesprawdzone i nieprawdziwe informacje wprowadzające opinię publiczną w błąd, uprzejmie wyjaśniamy:

  - prace prowadzone są w oparciu o projekt uzgodniony z Konserwatorem Zabytków z uwagi na lokalizację Pomnika w obrębie historycznego układu urbanistycznego miasta Wieleń,

  - brak prowadzenia bieżących napraw i konserwacji obiektu spowodował, że stan konstrukcji oraz wewnętrzna struktura obiektu była trudna do ustalenia na etapie projektowania,

  - opracowany projekt zakładał, że w przypadku stwierdzenia złego stanu technicznego nastąpi rozbiórka elementów tego wymagających i ich odtworzenie na wzór pierwotnego wyglądu Pomnika,

  - montaż tablicy o dofinansowaniu  nastąpił na podstawie umowy dofinansowania, która obliguje beneficjenta do montażu tablicy z chwilą podpisania umowy z wykonawcą robót. Brak montażu tablicy o dofinansowaniu mógł skutkować naliczeniem kary przez jednostkę dofinansowującą,

  - tablica informacyjna „żółta” nie jest wymagana z uwagi na realizację prac na podstawie zgłoszenia budowy lub wykonywania innych robót budowlanych,

  - zdjęte pozostałości łuku świetlnego były w przeszłości zamontowane samowolnie bez uzgodnienia z konserwatorem i nie były zgodne z pierwotną dokumentacją projektową,

  - zdemontowane fragmenty figury zostały przekazane do właściciela terenu, na którym zlokalizowany jest Pomnik Wdzięczności, tj. Parafii pw. Wniebowzięcia Matki Bożej i św. Michała w Wieleniu,

  - wszystkie prace nadzorowane są przez uprawnionych pracowników nadzoru inwestorskiego, nadzoru projektowego i archeologicznego.

Po wielu konsultacjach z fachowcami wybrano opcję odtworzenia Pomnika, aby mógł on przetrwać kolejne stulecie.

Zadanie związane z odtworzeniem Pomnika zostanie zakończone do 24 grudnia 2025 r. i jest wiernym nawiązaniem do pierwszej dokumentacji projektowej z 1926 r.