Samorządy z większą autonomią. Projekt ustawy deregulacyjnej ma usunąć bariery legislacyjne

W wykazie prac legislacyjnych rządu opublikowano projekt ustawy o likwidacji barier utrudniających funkcjonowanie jednostek samorządu terytorialnego, zainicjowany przez stronę samorządową. Regulacja ma przywrócić JST utracone kompetencje, ułatwiać zarządzanie oraz wzmocnić rolę mieszkańców w procesach decyzyjnych.

Projekt powstał z inicjatywy strony samorządowej Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego. Dokument, przekazany w listopadzie ub.r. ministrowi spraw wewnętrznych i administracji Tomaszowi Siemoniakowi, zawiera pakiet propozycji legislacyjnych mających na celu przywrócenie samorządom autonomii, poprawę jakości usług publicznych oraz realizację konstytucyjnej zasady pomocniczości w odniesieniu do kompetencji utraconych w ostatnich latach przez JST.

Planowana regulacja zawiera propozycje zmian w szeregu ustaw, w tym o samorządzie gminnym, powiatowym i województwa, Prawie energetycznym, Prawie o ruchu drogowym, organizacji działalności kulturalnej, świadczeniach zdrowotnych oraz bezpieczeństwie na obszarach wodnych.

Między innymi projekt definiuje pojęcia liczby mieszkańców dla gmin, powiatów i województw, co ma ułatwić procedury administracyjne. Usprawnia też procedurę zmiany granic gmin, ograniczając rozpatrywanie spraw bez zgody rad gmin, wzmacniając rolę konsultacji społecznych i określając zasady rozliczeń finansowych między gminami.

Pośród proponowanych w dokumencie rozwiązań zapisano też możliwość prowadzenia obrady komisji organów stanowiących JST w formie zdalnej.

Kolejnym z założeń projektu jest rozciągnięcie mechanizmu pomocniczości wobec nadzoru prawnego wojewodów nad jednostkami samorządu terytorialnego przez uregulowanie możliwości zmiany uchwały lub zarządzenia organu gminy, uchwały organu powiatu lub uchwały organu samorządu województwa bez ingerencji wojewody - zanim wojewoda stwierdzi ich nieważność ze względu na sprzeczność z prawem.

Proponowane jest również przyznanie radzie gminy fakultatywnej możliwości określenia zasad, na jakich członkom komisji wyborczych do organów jednostek pomocniczych będzie przysługiwać dieta.

Kolejne zmiany mają dać możliwość poszerzenia przeznaczenia środków NFZ na dofinansowanie programów polityki zdrowotnej realizowanych przez JST, czy umożliwić potwierdzanie przez pracowników samorządowych swojej tożsamości za pomocą środków identyfikacji elektronicznej.

Wójtom przyznane miałyby zostać kompetencje do koordynacji projektowania i wdrażania planów strategicznych, zgodnie z Krajową Polityką Miejską 2030. Z kolei samorządy województw mają zyskać możliwość tworzenia spółek w celu realizacji strategii rozwoju, w tym regionalnych funduszy rozwoju, bez ograniczeń do sfery użyteczności publicznej.

Projekt poszerza również katalog zadań własnych gmin o działania promujące odnawialne źródła energii i edukację w zakresie efektywności energetycznej. Samorządy województw będą natomiast mogły podejmować działania edukacyjne dotyczące integracji europejskiej oraz UE.

W zakresie kultury rozszerzono formy prowadzenia działalności kulturalnej oraz możliwość mecenatu nad instytucjami kultury przez UE i organizacje międzynarodowe. Projekt przewiduje też szersze wykorzystanie środków NFZ na programy polityki zdrowotnej realizowane przez JST.

Dodatkowo zaproponowano zniesienie ograniczeń co do liczby zastępców wójta, burmistrza lub prezydenta miasta, a także umożliwienie radom gmin ustalania diet dla członków komisji wyborczych w jednostkach pomocniczych.

Projekt, za którego opracowanie odpowiada wiceminister spraw wewnętrznych i administracji Tomasz Szymański, ma zostać przedłożony Radzie Ministrów w IV kwartale br.

mam/